Son yıllarda, esnemenin beyindeki sıcaklık düzenleyici etkisi üzerine çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Araştırmalara göre, esneme sırasında alınan derin nefes, beynin soğumasına yardımcı olur. Beyin sıcaklığı arttığında, burun mukozasındaki kan akışı hızlanır ve alınan hava, burun ve ağız boşluğundaki damarlardaki kanın sıcaklığını değiştirerek beynin soğumasını sağlar. Fareler üzerinde yapılan deneylerde, esnemeden önce beyin sıcaklığının arttığı, sonrasında ise düştüğü gözlemlenmiştir.
Uyku ve Stres ile İlişkisi
Esnemenin sıklıkla uyumadan önce veya uyandıktan sonra gerçekleşmesi de dikkat çekicidir. İnsan beyni, vücut ağırlığının %2'sini oluşturmasına rağmen toplam enerji tüketiminin %20'sinden sorumlu olduğu için, uyku ve stres gibi durumlar beyin sıcaklığında değişimlere yol açar. Uykusuzluk gibi faktörlerin beyin sıcaklığını artırdığı biliniyor; bu da esnemenin uyku ve yorgunlukla ilişkili olabileceğini gösteriyor.
Bulaşıcı Esneme Empati ile İlişkisi
Esnemenin bulaşıcı olması, çoğu insanın gözlemlediği bir fenomendir. Başkalarının esnediğini görmek ya da esneme hakkında bir şeyler okumak, esneme isteğini tetikleyebilir. Bu durumun empati ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Beyin görüntüleme yöntemleri, bulaşıcı esneme esnasında, insanların kendi ve başkalarının duygularını değerlendiren beyin bölgelerinin etkin olduğunu ortaya koymuştur.
Yakınlık Derecesinin Etkisi
Pisa Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma, esnenin bulaşıcılığının kişilere olan yakınlıkla bağlantılı olduğunu göstermektedir. Araştırma sonuçları, esneyen birine yakın olan bireylerin, esneme eylemini daha yüksek ihtimalle taklit ettiğini ortaya koymuştur. Özellikle akrabaların esneme durumları, arkadaş ve tanıdıklara göre daha yoğun bir taklit eğilimi sergilemektedir. İşte bu durumun bazı örnekleri:
- Akrabalar: Esneme en yoğun şekilde taklit edilir.
- Arkadaşlar: Taklit oranı azalır.
- Tanınmayan Kişiler: Zayıf bir taklit eğilimi görülür.
Esneme Sadece Yorgunluk Belirtisi Değildir
Esneme sadece bir yorgunluk belirtisi olmanın ötesinde, insan beyni üzerindeki etkileriyle ve sosyal ilişkilerimizdeki rolüyle dikkat çekici bir fenomendir. Bilim insanları, esnemenin ardındaki mekanizmaları anlamaya devam ederken, bu ilginç davranışın sosyal etkileşimlerimiz üzerindeki etkileri de göz önünde bulundurulmalıdır.
